Pazaryeri (marketplace); geleneksel ticarette de varlığını sürdüren; alıcı, satıcı ve pazaryeri yöneticisi taraflarını bir araya getiren, e-ticareti pratikleştiren online alışveriş platformlarına (online pazaryerleri) verilen isimdir. Marketplace ortamında yönetici bir e-ticaret sitesini hizmete açar. Satıcılar bu site üzerinden bir mağaza açar ve ürünlerini sergiler. Alıcı sıfatındaki tüketiciler ise hem satıcıları hem de ürünleri karşılaştırarak alışveriş yapabilir.
Pazaryerleri ve e-ticaret siteleri alıcıya ve satıcıya farklı imkânlar sunduğu için iki farklı alternatif olarak değerlendirilir. Temelde marketplace de bir e-ticaret sitesidir. Fakat burada e-ticaretçi sayısı bir hayli fazladır. Kendi e-ticaret sitenizde mülk sahibi sıfatıyla hizmet verirken pazaryerlerinde kiracı olursunuz ve bu en önemli farkları ortaya koyan detaydır. Başka bir deyişle online alışveriş merkezinin içerisinde mağaza açmış olursunuz. Elbette bu durumun avantajları ve dezavantajları vardır. Aradaki farkları doğru değerlendirerek ideal yolu çizmeniz mümkündür.
Pazaryeri (marketplace) kavramı; geleneksel ticarette olduğu gibi alıcıyı, satıcıyı ve pazaryeri yöneticisini bir araya getirerek e-ticareti kolaylaştıran çevrim içi alışveriş platformlarını ifade eder.
Pazaryeri ortamında yönetici, bir e-ticaret sitesi kurar. Satıcılar da bu e-ticaret sitesi üzerinden mağaza açarak ürünlerini buradan satar. Alıcı tarafındaki tüketiciler de e-ticaret sitesine girerek hem ürünleri hem de satıcıları karşılaştırır ve dilerse alışveriş yapar.
E-ticaret sitesi ve pazaryeri, satıcıyla alıcıya farklı imkanlar sağladığı için iki farklı seçenek şeklinde değerlendirilir. Özünde pazaryeri (marketplace) de e-ticaret sitesidir. Ancak pazaryerinde e-ticaret yapan kişi sayısı çok fazladır.
Kendi e-ticaret sitenizde mülk sahibi etiketiyle hizmet verirken pazaryerlerinde kiracı olursunuz. Dolayısıyla pazaryeri ve e-ticaret sitesinin en önemli farklı budur. Diğer bir deyişle çevrim içi alışveriş merkezinin içerisinde mağaza açmış oluyorsunuz.
Marketplace statüsünde hizmet veren platformlar, genellikle popülariteden beslenirler. Özellikle satıcı sayısının yüksek olması pazaryerlerini güçlendirmektedir. Çünkü satıcı bolluğu hem ürün çeşitliliği hem de geniş bir müşteri havuzu anlamına gelir. Pazaryeri olma konusunda ulusal ve uluslararası anlamda ün yapmış bazı platformları incelemekte fayda vardır.
Amazon genellikle e-ticaret sektörünün mucidi olarak kabul görür. İlk e-ticaret sitesi örneklerinden biri olan Amazon, kendine has yöntemleri sayesinde dünyanın en büyük pazaryerlerinden biri hâline dönüştü. En çok ziyaretçi çeken pazaryerlerinden biri olması satıcılar, çok özel avantajlar sunması ise alıcılar için cazip gelen detaylardır.
Hepsiburada pazaryeri, Türkiye’nin en eski platformlarından biridir. 1998 yılından beri faaliyette olan site, Doğan Holding’in kurumsal bir girişimidir. Başta marketplace olarak hizmete açılan Hepsiburada, binlerce tedarikçiye ve milyonlarca kullanıcıya ulaştıktan sonra e-ticaret sitesi olarak da kendi adına hizmet vermeye başladı. Yani satıcılar arasında diğer e-ticaret girişimcileri ile birlikte Hepsiburada’nın kendisi de yer almaktadır.
Geçmişi çok eski olmayan Trendyol, kısa sürede ciddi anlamda büyüme kaydederek dikkatleri üzerine topladı ve popülaritesini artırdı. Özellikle giyim alanındaki e-ticaret boşluğunu doldurmak amacıyla 2010 yılında bireysel bir girişimle kurulan Trendyol pazaryeri, 20’den fazla ülkede hizmet vermektedir. E-ticaret girişimcilerini müşterileri ile buluşturan platform aynı zamanda kendi kargo hizmetine de sahiptir.
Etsy, kategori ve ürün konusunda sınırlandırmalar uyguladığı için pek çok pazaryerinden daha farklıdır. Temel prensibi e-ihracata olanak tanımak olan platform, sadece 4 ana kategorideki ürünlerin satışına izin vermektedir. Uluslararası bir marketplace konumundadır ve fabrikasyon ürünler satan girişimcilere uygun değildir. El yapımı ve antika ürünler ile birlikte el yapımı ürünlerin yapımında kullanılan malzemelerin satışına izin verir. Ayrıca dijital ürünleri satmak da mümkündür.
Dünya genelinde en çok kullanılan pazaryerlerinden biri olan AliExpress, Alibaba Group tarafından, Çinli firmaların yurt dışına satış yapabilmesine olanak sağlamak amacıyla kurulmuştur. Fakat kısa sürede hızlı bir şekilde büyüyerek uluslararası bir platforma dönüşmüştür. AliExpress, piyasa değerinin altında fiyatlara satılan ürünlerin bulunduğu bir marketplace olarak ün kazanmıştır.
N11 pazaryeri, Türkiye ve Güney Kore ortaklığı ile kurulmuş bir platformdur. Özellikle Türkiye’de ciddi bir kitlesi bulunmaktadır. Diğer pazaryerlerinde hizmet veren satıcıların büyük çoğunluğu N11 üzerinden de satış yapmaktadır. Tüketiciler tarafından en çok tercih edilen platformlardan biri olması ve yaygın reklam ağı kullanması sayesinde popülarite kazanmıştır. Klasik marketplace ile birlikte araç alım satımına ve market alışverişine de olanak tanımaktadır.
Pazaryeri (marketplace), amacı gereği alıcı ve satıcıyı ortak pazarda buluşturur. Alıcı, satıcı, ürün tipi ve satış yöntemi gibi detaylar ise pazaryerlerinin farklı çeşitlere ayrılmasını sağlar.
Pazaryerleri, genellikle 3 grupta incelenir:
E-ticaretteki en yaygın pazaryeri çeşidi olmasının yanında sektör ve kategori çeşitliliğine sahiptir. Ayrıca yatay pazaryerlerinde ürün yelpazesi her zaman geniştir ve ürün tipi veya sektör sınırlaması bulunmaz. Örnek verecek olursak yatay pazaryeri modelinde, aynı siteden teknolojik ürünler ve tekstil ürünleri beraber satılabilir.
Dikey pazaryeri daha niş kitleye hitap eder. Bu modeldeki platformlar yalnızca tek sektör, kategori veya ürün çeşidi satışına izin verir. Örneğin; teknolojik aletlerin satıldığı bir dikey pazaryeri platformunda gıda ürünleri satılmaz.
Küresel pazaryeri modeli e-ihracat girişimcileri için idealdir. Bu modeldeki platformlara dünyanın birçok ülkesinden erişilebilir. Hemen hemen her şeyin satılabildiği global e-ticaret pazarları, küresel pazaryerlerine örnek verilebilir.
Pazaryerlerinde çevrim içi şekilde ve birkaç adımda mağazanızı açabilir ve kolayca satış yapabilirsiniz. Ancak pazaryerinin markanıza ne gibi etkileri olacağını önceden araştırmalı ve buna göre hareket etmelisiniz.
Pazaryeri, sunduğu veya sunmadığı hizmetler doğrultusunda, markanız için avantaj yaratabildiği kadar dezavantajlı da olabilir.
• Site açmanıza gerek kalmadan ürün veya hizmet satabilirsiniz. Dolayısıyla SEO, Hosting ve web tasarım gibi detaylarla uğraşmazsınız.
• Ödeme yöntemi, reklam ve lojistik hizmetleri gibi detaylarla pazaryeri ilgilenir.
• Site kurmaktansa mağaza açmak daha ekonomiktir.
• Dünya çapındaki pazaryerleriyle e-ihracat yapabilirsiniz.
• Geniş bir müşteri yelpazesine sahip olabilirsiniz.
• Pazaryerinin hali hazırda inşa ettiği prestij ve güvenirlikten yararlanabilirsiniz.
• Yaptığınız her satışta komisyon ödersiniz.
• Hizmet verdiğiniz kategoride rekabet çok olabilir.
• Rekabet sebebiyle indirim yapmanız ve fiyatlarınızı devamlı güncel tutmanız gerekir.
• Listeleme ve kategori sayfalarında öne çıkmak istiyorsanız ekstra ödeme yapmanız gerekir.
• Kalıcı müşteri kazanma ihtimaliniz çok düşüktür.
• Mağazanızı kapattığınızda yorum, puan gibi bilgilerinizin yanında müşterilerinizi de kaybetmiş olursunuz.
E-ticaret sitesi sahibi olmak ile bir pazaryerinde mağaza sahibi olmak birbirinden farklıdır. Girişiminizin hangi platformda daha başarılı olacağını öngörebilmek için ihtiyaçlarınızı ve beklentilerinizi detaylı bir şekilde masaya yatırmalısınız. Pazaryerleri size pek çok konuda pratiklik sağlar fakat bunun karşılığında sürekli komisyon ödersiniz. E-ticaret sitesi başlangıçta pahalı görünse de uzun vadede oldukça ekonomiktir.
Bir tarafta büyük bir markanın parçası olabilecekken diğer tarafta kendiniz büyük bir marka olabilirsiniz. İki platform arasındaki farkları değerlendirerek girişiminize uygun bir karar verebilirsiniz. Fakat gözden kaçırmamanız gereken bir detay vardır. Kendi e-ticaret sitenizi kurduktan sonra pazaryeri entegrasyon işlemi ile ürünlerinizi marketplace mağazanıza aktarıp oradan da satabilirsiniz.
Pazaryeri entegrasyonu, sahip olduğunuz e-ticaret sitesindeki ürünlerin doğrudan pazaryerindeki mağazanıza aktarılması işlemidir. Bu işlemde ürünlerinizin görselleri ve açıklamaları gibi tüm detayların aktarımı basit bir şekilde tamamlanır. Entegrasyon işlemi sayesinde mağazaya sahip olduğunu tüm marketplace platformlarında aynı ürünleri aynı anda satışa sunabilirsiniz.